Een medewerkster van de bibliotheek keek mij vreemd aan en vroeg: “Wat moet een blond meisje als jij met de Koran?” Alsof het de normaalste zaak van de wereld was, dat een meisje van 13 dit heilige boek leende zei ik: “Lezen natuurlijk.” En zo ontstond mijn fascinatie voor geloof.
Mijn moeder vertelde mij later dat mijn fascinatie voor religies al op nog jongere leeftijd begonnen was, toen ik vijf jaar was wilde ik voor mijn verjaardag de kinderbijbel hebben, best een vreemde vraag voor een kind dat opgegroeid is een niet-christelijk nest. Maar ik kreeg wat ik vroeg en iedere avond werd ik voorgelezen uit dit grote indrukwekkende boek met mooie plaatjes.
Religie en cultuur
Gedurende de jaren raakte ik verbaast over hoe veel verschillende uitleggen er waren vanuit dezelfde boeken. Hoe soms gedrag, verwachting en houding door de één werd toegeschreven aan God en door de ander aan cultuur. Het palet kreeg steeds meer kleur, steeds meer vormen en steeds meer verdieping. Tijdens mijn studie Theologie probeerde mijn prof. Martha Frederiks het inspirerende en verruimende beeldspraak van de olifant uit te leggen: “Wat nou als we God zouden voorstellen als een olifant, iedereen heeft hetzelfde dier beet maar het voelt anders. Christenen hebben het oor beet, moslims de slurf en hindoes de poten. Toch is het uiteindelijk dezelfde olifant”. Mijn medestudenten reageerden fel! Nee dat kon toch echt niet. Hun waarheidsclaim kwam in het geding!
Verbindingen zoeken
Terwijl in mij deze interesse van zoeken naar verbinding en overeenkomsten groeide, zag ik in de maatschappij het tegenovergestelde gebeuren. De culturele- en religieuze diversiteit binnen onze samenleving lijkt iets vervelends te worden, iets waar mensen last van hebben. Er lijken geen gezamenlijke normen en waarden te zijn maar onze normen en waarden en hun normen en waarden.
De ander zien
Tijdens mijn werk als hulpverlener en geestelijk verzorger voor slachtoffers van mensenhandel zag ik dagelijks terug hoe belangrijk acceptatie van hun waarheidsclaim is binnen het hulpverleningstraject. Culturele opvattingen over gezondheid, trauma, psychische aandoeningen en praten over seks kunnen in de weg staan als de hulpverlener niets over opvattingen binnen andere culturen weet. Mensen beginnen nooit zelf tegenover een blanke blonde vrouw over dat ze misschien bezeten waren door een Djinn. Maar als ik er zelf naar vraag, dan wordt er geantwoord: “Kent u dat? Vindt u mij niet gek?”
Mensen kunnen vallen over culturele gebruiken tijdens de communicatie. Soms zijn er cliënten die de hulpverlener niet aankijken tijdens een gesprek. Dit wordt als ongeïnteresseerd beschouwd en niet medewerkend. Terwijl deze mensen gewoon vanuit hun culturele waarden respectvol zijn door iemand die ouder is of in hun ogen hoger in hiërarchie staat niet aan te kijken.
Cultuursensitief werken
Honderden van dit soort voorbeelden, religieus of cultureel gekleurd hebben mij iedere keer weer verbaast over het feit dat er zo weinig aandacht voor is binnen het curriculum bij de opleidingen binnen het sociale domein. Ik maak me hard voor cultuursensitief werken binnen het sociale domein omdat wij (zowel professionals als hulpvragers) dit echt nodig hebben om een hulpverleningstraject tot een goed einde te brengen. Ik doe dit aan de hand van voorbeelden uit de praktijk die ik koppel aan verschillende theorieën. Studenten smullen er van en willen vaak meer. Ze herkennen de voorbeelden maar weten vaak niet goed hoe ze cultuursensitief kunnen handelen. Ik begeleid ze hierin, geef ze tips en handvatten om diversiteitscompetenties te ontwikkelen. Naast mijn werk als hogeschooldocent geef ik ook in binnen het sociale domein trainingen over cultuursensitief werken waar vaak dezelfde behoefte leeft als bij de studenten.
Onze samenleving
Ik hoop dat we allemaal ons wat meer verdiepen in de achtergrond van de ander en aansluiten bij het perspectief van de ander. We hebben allemaal onze eigen culturele bagage en vormen samen onze mooie samenleving.
