Van zelfbeeld naar een uitgestoken hand

Hoe ik kracht vond in mijn beperking. Enige jaren geleden studeerde ik af met een onderzoek naar de impact van het hebben van een chronische ziekte of beperking op het zelfbeeld van jongeren. Na een flinke wervingscampagne bij patiëntenverenigingen en andere belangenpartijen, stroomde de reacties op een uitgebreide vragenlijst binnen. In de loop van het onderzoek kreeg ik van een medestudent de vraag of ik zélf de vragen al in had gevuld. Mijn reactie, ‘Nee, natuurlijk niet, ik behoor niet tot deze doelgroep. Ik ben net als jij.’

Gaandeweg stroomde nog meer reacties binnen, en toen er meer dan honderd ingevulde vragenlijsten keurig in Excel stonden, kon het ontleden van deze kostbare data beginnen. Wat bleek, ik was niet de enige die met verbazing had gereageerd op de vragenlijst en ik bleek zeker niet de enige die zichzelf eigenlijk gewoon heel normaal vond. Dit resultaat zorgde voor gefronste wenkbrauwen, hóe kon het zijn, dat zij zich alles behalve abnormaal of ziek voelde? Na enige dagen peinzen viel het kwartje. Ik was net als hen, en zij waren net als mij.

Zij waren niet anders gewend dan dit. Zoals ik niet anders gewend was dan te leven met een chronisch ziekte, in mijn geval een Mestcel activatie syndroom. Ondanks dat er ogenschijnlijk weinig focus op de beperking lag bij al deze jongeren bleek de impact op het zelfbeeld aanzienlijk. Zelfs in dit kleine onderzoek werd duidelijk dat zij zonder hulp een flinke kans hadden om aan de zijlijn te komen staan.

De kracht van een beperking

Zelf heb ik nooit het gevoel gehad met 1-0 in deze maatschappij achter te staan. Sterker nog, ik ben er van overtuigd dat er een enorme kracht schuil gaat in het hebben van een beperking (van welke aard dan ook): Doorzettingsvermogen, omdat het bereiken van je doelen en dromen net dat beetje extra inspanning vragen. Creativiteit, omdat de gebaande paden vaak niet toegankelijk zijn, en je op zoek moet naar creatieve oplossingen om je dromen waar te kunnen maken. Flexibiliteit en omgaan met onzekerheid, omdat je met een chronische ziekte of beperking nooit zeker weet hoe je je morgen voelt. Drie krachtige eigenschappen die, juist in onze moderne, snel veranderende samenleving en arbeidsmarkt, van onschatbare waarde zijn.

Na mijn studie bleek dat deze eigenschappen niet resulteerde in een baan. Meermaals werd ik afgewezen omdat ik aangaf niet in staat te zijn veertig uur per week te werken, en kreeg ik na een andere sollicitatie te horen dat mijn vraag naar de mogelijkheid gedeeltelijk vanuit huis te kunnen werken, ‘wantrouwen opriep.’ Even spatte daar mijn droom uiteen, ook hier bleken de gebaande paden niet toegankelijke voor iemand met een beperking, en mijn droom om te kunnen werken en een bijdrage te kunnen leveren aan de maatschappij leek op dat moment verder weg dan ooit.

Ik bleek niet de enige die zocht naar een andere weg, via een traineeship van Emma At Work maakte ik kennis met gedreven young professionals die, net als ik, via de normale route geen baan vonden. Ook werd ik geïntroduceerd in het wel en wee van de Participatiewet, de Banenafspraak en Social Return On Investment. Het bleek dat ik met een kleine omweg en een kruiwagen wél op de plek kwam die ik voor ogen had; namelijk een baan waarin ik maatschappelijke impact mag maken!

Een uitgestoken hand

Sinds dat moment mag ik met mijn kennis en ervaring bij ISS mensen, net als ik, dat duwtje in de juiste richting te geven. Te laten zien dat je met een omweg ook je dromen kan bereiken. Juist dóórdat ik aan de andere kant van de tafel heb gezeten, begrijp ik de impact van die uitgestoken hand. Gelukkig ben ik niet de enige met die uitgestoken hand, inmiddels breidt Inclusief Werkgeverschap zich uit als een ware olievlek, en vinden door heel Nederland heen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hun plek bij verschillende werkgevers.

Mijn persoonlijke hoop is dat dit niet alleen een positieve ontwikkeling is voor mensen die aan de zijlijn staan, maar ook voor de arbeidsmarkt als geheel. Door te focussen op de mogelijkheden of kracht van iemand met een beperking of chronische ziekte, ontstaan kansen die verder reiken dan alleen het individu. Hoe mooi zou het zijn wanneer we deze manier van kijken ook zouden toepassen op de rest van de arbeidsmarkt, en op deze manier door iemand in zijn kracht te zetten duurzame en tevreden arbeidsparticipatie te bevorderen.

Blik op de toekomst

De afgelopen jaren hebben mij drie lessen gebracht. De eerste is een persoonlijke, die ik graag deel. Ik heb mogen leren dat de drie krachtige eigenschappen van mensen met een beperking (doorzettingsvermogen, creativiteit en omgaan met onzekerheden) ook hun keerzijde hebben. ‘Balans is een werkwoord’, riep een coach eens naar me, en dat is in het geval van een chronische ziekte misschien wel dubbel zo waar.

De tweede lering is dat er enorme winst te behalen is in kruisbestuiving tussen verschillende onderwerpen en specialismes. Zoals ontwikkelingen binnen het HR vak die rigide functiehuizen en bijbehorende beoordelingssystemen los laten, in combinatie met functiecreatie en functie carving vanuit inclusief werkgeverschap. Of wat dacht je van pilots waarbij de grens tussen het onderwijs en bedrijfsleven vervaagt.

Ook kijk ik met enthousiasme uit naar de uitwerking van het idee om slimme software te ontwikkelen die op basis van neurofeedback ondersteuning biedt om die eerder genoemde balans beter te bewaken. Met een epidemie aan burn-outs, lijkt me dit ook voor mensen zonder beperking of chronische ziekte een waardevolle ontwikkeling.

De derde les is dat die uitgestoken hand nog lang niet de normaalste zaak is. We zullen ons gezamenlijk moeten blijven inspannen voor een écht inclusief Nederland. Waarin we geen aparte functionarissen meer nodig hebben om inclusie en diversiteit te promoten. Waar mensen met een chronische ziekte of beperking niet meer aan de zijlijn staan. Een inclusief Nederland, waar termen zoals de doelgroep en Banenafspraak iets zijn van een ver verleden. Een Nederland waarin ik met trots kan zeggen: ‘Nee, natuurlijk niet, ik behoor niet tot deze doelgroep. Ik ben net als jij.’